Książka roku 2020 według lubimyczytac.pl: 89% nominowanych przeczytamy w e-booku. Jest dobrze, a mogłoby być lepiej

Znów ponad 89% książek nominowanych do plebiscytu lubimyczytac.pl przeczytamy w postaci e-booków. Byłoby więcej, gdyby nie… horrory i literatura dziecięca.

W tym roku nominowano 240 tytułów w 12 kategoriach. „Książka roku 2020” to już szóste takie głosowanie i co roku robiłem podsumowania. Oto linki do poprzednich:

• Książka roku 2015 – 167 książek na 190 miało wersje elektroniczne (87,9%)
• Książka roku 2016 – 199 na 230 (86,5%)
• Książka roku 2017 – 223 na 240 (92,9%)
• Książka roku 2018 – 216 na 238 (90,8%)
• Książka roku 2019 – 205 na 230 (89,1%)

A jak było w roku 2020?

214 spośród 240 nominowanych książek ma wersje elektroniczne. To 89,2%.

Poniżej możecie zobaczyć, które książki kupimy w postaci e-booka, których nie – i jak to wypada w poszczególnych kategoriach tematycznych.

Nominacje według kategorii

Oto lista nominacji z każdej kategorii. Podlinkowałem wersję elektroniczną, jeśli taka istnieje.  Książki w kategoriach posortowane zostały alfabetycznie według tytułu, oczywiście numer nie oznacza miejsca.

Literatura piękna

1. 10 minut i 38 sekund na tym dziwnym świecie – Elif Shafak
2. Amerykański brud – Jeanine Cummins
3. Berdo – Anna Cieślar
4. Bezmatek – Mira Marcinów
5. Była sobie rzeka – Diane Setterfield
6. Cyrkówka Marianna – Anna Fryczkowska
7. Czarne Miasto – Marta Knopik
8. Dorośli – Marie Aubert
9. Dunkel – Jakub Bielawski
10. Gambit królowej – Walter Tevis
11. Gorzko, gorzko – Joanna Bator
12. Miasto niedźwiedzia – Fredrik Backman
13. Moja mroczna Vanesso – Kate Elizabeth Russell
14. Moja znikająca połowa – Brit Bennett
15. Saturnin – Jakub Małecki
16. Sekretne życie pisarzy – Guillaume Musso
17. Testamenty – Margaret Atwood
18. Wierzyliśmy jak nikt – Rebecca Makkai
19. Zakłamane życie dorosłych – Elena Ferrante
20. Złe dzieci – Dominik Rutkowski

Powieść historyczna

1. Anioł życia z Auschwitz – Nina Majewska-Brown
2. Bibliotekarka z Auschwitz – Antonio G. Iturbe
3. Długi płatek morza – Isabel Allende
4. Doktor Irka. Wojna, miłość i medycyna – Katarzyna Droga
5. Dziki łubin – Charlotte Link
6. Kobiety z Vardø – Kiran Millwood Hargrave
7. Krzyk zagubionych serc – Joanna Jax
8. Malarz dusz – Ildefonso Falcones
9. Niech stanie się światłość – Ken Follett
10. Od jednego Lucypera – Anna Dziewit-Meller
11. Odrodzone królestwo – Elżbieta Cherezińska
12. Pokora – Szczepan Twardoch
13. Położna z Auschwitz – Mag­da­ Knedler
14. Sieć Alice – Kate Quinn
15. Światło ukryte w mroku – Sharon Cameron
16. Tego ci nie powiedziałam – Kelly Rimmer
17. Uczniowie Hippokratesa. Doktor Bogumił – Ałbena Grabowska
18. Washington Black – Esi Edugyan
19. Zjadaczka grzechów – Megan Campisi
20. Żółty ptak śpiewa – Jennifer Rosner

Kryminał, sensacja, thriller

1. Cherub – Przemysław Piotrowski
2. Cyklon – Przemysław Semczuk
3. Ekstradycja – Remigiusz Mróz
4. Gdziekolwiek spojrzysz – Jakub Szamałek
5. Jaskółki z Czarnobyla – Morgan Audic
6. Królestwo – Jo Nesbø
7. Kwestia ceny – Zygmunt Miłoszewski
8. Moja siostra morduje seryjnie – Oyinkan Braithwaite
9. Moloch – Marek Krajewski
10. Nie ufam już nikomu – Klaudia Muniak
11. Nie wiesz wszystkiego – Marcel Moss
12. Niespokojna krew – Robert Galbraith (J.K. Rowling)
13. O krok za daleko – Harlan Coben
14. Paprocany – Paulina Świst
15. Polowanie na zło – Chris Carter
16. Stażystka – Alicja Sinicka
17. Topiel – Jakub Ćwiek
18. Władcy czasu – Eva García Sáenz de Urturi
19. Wyrwa – Wojciech Chmielarz
20. Zadra – Robert Małecki

Literatura obyczajowa, romans

1. Antonio – Agnieszka Siepielska
2. Córka nazisty – Max Czornyj
3. Daisy Jones & The Six – Taylor Jenkins Reid
4. Dzień, w którym powrócił – Penelope Ward
5. Eleanor & Grey – Brittainy C. Cherry
6. Kolacja z Tiffanym – Agnieszka Lingas-Łoniewska
7. Lilianna – Anna Szafrańska
8. Listy pełne marzeń – Magdalena Witkiewicz
9. Maybe Now. Maybe Not – Colleen Hoover
10. Normalni ludzie – Sally Rooney
11. Podróż Cilki – Heather Morris
12. Podróż nieślubna – Christina Lauren
13. Ryzyko – Elle Kennedy
14. Seks, nie miłość – Vi Keeland
15. Siostra słońca – Lucinda Riley
16. Światło w środku nocy – Jojo Moyes
17. To tylko przyjaciel – Abby Jimenez
18. Zamiana – Beth O’Leary
19. Złączeni nienawiścią – Cora Reilly
20. Życie po tobie – Klaudia Bianek

Literatura faktu, publicystyka

1. Auroville. Miasto z marzeń – Katarzyna Boni
2. Chiny 5.0. Jak powstaje cyfrowa dyktatura – Kai Strittmatter
3. Chwilowa anomalia. O chorobach współistniejących naszego świata – Tomek Michniewicz
4. Co się stało w Jonestown? Sekta Jima Jonesa i największe zbiorowe samobójstwo – Jeff Guinn
5. Drzazga. Kłamstwa silniejsze niż śmierć – Mirosław Tryczyk
6. Król darknetu. Polowanie na genialnego cyberprzestępcę – Nick Bilton
7. Mecz to pretekst. Futbol, wojna, polityka – Anita Werner,Michał Kołodziejczyk
8. Mindf*ck. Cambridge Analytica, czyli jak popsuć demokrację – Christopher Wylie
9. Niewidzialne kobiety. Jak dane tworzą świat skrojony pod mężczyzn – Caroline Criado Perez
10. Osobisty przewodnik po Pradze – Mariusz Szczygieł
11. Oświęcim. Czarna zima – Marcin Kącki
12. Pandemia. Raport z frontu – Paweł Kapusta
13. Powrót z Bambuko – Katarzyna Nosowska
14. Przyszło nam tu żyć. Reportaże z Rosji – Jelena Kostiuczenko
15. San Francisco. Dziki brzeg wolności – Magda Działoszyńska-Kossow
16. Światy równoległe. Czego uczą nas płaskoziemcy, homeopaci i różdżkarze – Łukasz Lamża
17. To jest wojna. Kobiety, fundamentaliści i nowe średniowiecze – Klementyna Suchanow
18. Tragedia na przełęczy Diatłowa. Historia bez końca – Alice Lugen
19. Wyspa niebieskich lisów. Legendarna wyprawa Beringa – Stephen R. Bown
20. Złap i ukręć łeb. Szpiedzy, kłamstwa i zmowa milczenia wokół gwałcicieli – Ronan Farrow

Autobiografia, biografia, wspomnienia

1. Audrey Hepburn. Tancerka ruchu oporu – Robert Matzen
2. Benjamin Franklin – Walter Isaacson
3. Berbeka. Życie w cieniu Broad Peaku – Dariusz Kortko, Jerzy Porębski
4. Dyrdymarki – Marek Niedźwiecki
5. Dziewczyny ocalałe. Prawdziwe historie – Anna Herbich-Zychowicz
6. Ginczanka. Nie upilnuje mnie nikt – Izolda Kiec
7. Ja. Pierwsza i jedyna autobiografia Eltona Johna – Elton John
8. Jane Goodall. Pani od szympansów – Danuta Tymowska
9. Kowalska. Ta od Dąbrowskiej – Sylwia Chwedorczuk
10. Lekarz wojenny. Chirurg na linii frontu – David Nott
11. M. Syn stulecia – Antonio Scurati
12. Ochotnik. Prawdziwa historia tajnej misji Witolda Pileckiego – Jack Fairweather
13. Osiecka. Tego o mnie nie wiecie – Beata Biały
14. Planeta K. Pięć lat w japońskiej korporacji – Piotr Milewski
15. Płytkie groby na Syberii – Michał Krupa
16. Podróże na drugi kraniec świata. Dalsze przygody młodego przyrodnika – David Attenborough
17. Przeżyć. Moja tragedia na Nanga Parbat – Élisabeth Revol
18. Serca bicie. Biografia Andrzeja Zauchy – Piotr Baran,Katarzyna Olkowicz
19. Wielki Następca. Niebiańskie przeznaczenie błyskotliwego towarzysza Kim Dzong Una – Anna Fifield
20. Żony nazistów. Kobiety kochające zbrodniarzy – James Wyllie

Fantasy

1. Bezgwiezdne Morze – Erin Morgenstern
2. Bezświt – Jay Kristoff
3. Cud Miód Malina – Aneta Jadowska
4. Czas ciszy – Patricia Briggs
5. Dom ziemi i krwi. Część 1 – Sarah J. Maas
6. Dziewiąty dom – Leigh Bardugo
7. Gorejąca biel. Tom 1 – Brent Weeks
8. Ja, inkwizytor. Przeklęte przeznaczenie – Jacek Piekara
9. Ja, ocalona – Katarzyna Berenika Miszczuk
10. Klątwa Kreatorów – Trudi Canavan
11. Księgi zapomnianych żyć – Bridget Collins
12. Mag bitewny: Księga I – Peter A. Flannery
13. Magia łączy – Ilona Andrews
14. Piranesi – Susanna Clarke
15. Płacz – Marta Kisiel
16. Siedem czarnych mieczy – Sam Sykes
17. Światło i Cienie – Anne Bishop
18. Tron Tyrana – Sebastien de Castell
19. Upiór w ruderze – Andrzej Pilipiuk
20. Żółte ślepia – Marcin Mortka

Science fiction

1. Cyberpunk. Odrodzenie – Andrzej Ziemiański
2. Deus Ex Machina. Człowiek, który zniknął – Kornel Mikołajczyk
3. Droga Szamana. Etap 3: Tajemnica mrocznego lasu – Wasilij Machanienko
4. Dzień Kolumba – Craig Alanson
5. Echo z otchłani – Remigiusz Mróz
6. Gniew Tiamat – James S.A. Corey
7. Imperium w płomieniach – John Scalzi
8. Luna: Wschód – Ian McDonald
9. Mrok nad Tokyoramą – Robert J. Szmidt
10. Nasze imię Legion, nasze imię Bob – Dennis E. Taylor
11. Odzyskanie czasu – Baoshu
12. Piter. Bitwa bliźniaków – Szymun Wroczek
13. Przestrzeń zewnętrzna: Lewiatan – Jack Campbell
14. QualityLandia – Marc-Uwe Kling
15. SybirPunk Vol.1 – Michał Gołkowski
16. Thrawn. Sojusze – Timothy Zahn
17. Vengeful. Mściwi – Victoria Schwab
18. Wędrująca Ziemia – Cixin Liu
19. Wstrząsy wtórne – Marko Kloos
20. Wydech – Ted Chiang

Fantastyka młodzieżowa

1. A Curse So Dark and Lonely – Brigid Kemmerer
2. Ballada ptaków i węży – Suzanne Collins
3. Czarny świt – Paulina Hendel
4. Czerwone zwoje magii – Cassandra Clare, Wesley Chu
5. Dom soli i łez – Erin A. Craig
6. Dzieci prawdy i zemsty– Tomi Adeyemi
7. Dziesięć tysięcy drzwi – Alix E. Harrow
8. Gołąb i wąż – Shelby Mahurin
9. Konferencja ptaków – Ransom Riggs
10. Królestwo Mostu – Danielle L. Jensen
11. Królowa niczego – Holly Black
12. Kurczaczek i Salamandra – Aneta Jadowska
13. Ostatnia walka – Rachel E. Carter
14. Sztorm i furia – Jennifer L. Armentrout
15. Wieża Nerona – Rick Riordan
16. Winter – Marissa Meyer
17. Wojna makowa – Rebecca F. Kuang
18. Wśród gwiazd – Brandon Sanderson
19. Zaginiony książę – John Flanagan
20.  Zima czarownicy – Katherine Arden

Literatura młodzieżowa

1. Anonimowi Heretycy – Katie Henry
2. Czego ci nie mówię – Yasmin Rahman
3. Dream again – Mona Kasten
4. Dziewczyny znikąd – Amy Reed
5. Falling fast – Bianca Iosivoni
6. Hurt/Comfort – Weronika Łodyga
7. Najgłośniej krzyczy serce – Martyna Senator
8. Ocalało tylko serce – Klaudia Bianek
9. Realny świat – Sara Pennypacker
10. Red, White &Royal Blue – Casey McQuiston
11. Ręka na ścianie – Maureen Johnson
12. Schizis – Melissa Darwood
13. Someone new – Laura Kneidl
14. Spalona – Laura Bates
15. Szkoła bohaterek i bohaterów, czyli jak radzić sobie z życiem – Przemysław Staroń
16. The King’s Men – Nora Sakavic
17. To nie jest, do diabła, love story. Tom I – Julia Biel
18. Uprowadzone – Natasha Preston
19. Young power! 30 historii o tym, jak młodzi zmieniają świat – Justyna Suchecka
20. Zaczytana i Bestia – Ashley Poston

Literatura dziecięca

1. Amelia i Kuba. Złota karta – Rafał Kosik
2. Banda z Burej. Tajemnica piwnicy w bibliotece – Magdalena Witkiewicz
3. Dom na kurzych łapach – Sophie Anderson
4. Dziennik cwaniaczka. Totalna demolka – Jeff Kinney
5. Ikabog – J.K. Rowling
6. Lato na Rodos – Katarzyna Ryrych
7. Magiczny ekspres – Anca Sturm
8. Małe Licho i lato z diabłem – Marta Kisiel
9. Mopsik, który chciał zostać jednorożcem – Bella Swift
10. Oczy Michaliny – Marcin Szczygielski
11. Ostatnia Tchnąca Magią – Julie Pike
12. Pan Widmowej Wyspy – Brandon Mull
13. Przepowiednia – Marcin Minor, Emilia Kiereś
14. Symfonia zwierząt – Dan Brown
15. Szczypta magii – Michelle Harrison
16. Wihajster, czyli przewodnik po słowach pożyczonych – Michał Rusinek
17. Wybryki papryki i inne historie o warzywach – Anna Ficner-Ogonowska
18. Wyspa na końcu świata – Kiran Millwood Hargrave
19. Zagadka hotelu Winterhouse – Ben Guterson
20. Zielone piórko Zbigniewa. Skarpetki kontratakują! – Justyna Bednarek

Horror

1. Abominacja – Dan Simmons
2. Alicja – Christina Henry
3. Bezpieczna odległość – Samanta Schweblin
4. Całopalenie – Robert Marasco
5. Chata na krańcu świata – Paul Tremblay
6. Chodź ze mną – Konrad Możdżeń
7. Ciemność – Jozef Karika
8. Diabeł zza okna – Anna Musiałowicz
9. Dom wszystkich snów – Wojciech Gunia
10. Dracul – Dacre Stoker, J. D. Barker
11. Dzieci zapomniane przez Boga – Graham Masterton
12. Dzień wagarowicza – Robert Ziębiński
13. Gaz do dechy – Joe Hill
14. Jedna krew – Stefan Darda
15. Jest krew… – Stephen King
16. Kraina Lovecrafta – Matt Ruff
17. Milczenie – Tim Lebbon
18. Moja przyjaciółka opętana – Grady Hendrix
19. Paradoks – Artur Urbanowicz
20. Winda – Tomasz Sablik

Dostępność e-booków w kategoriach

Podobnie jak rok temu zestawmy ze sobą kategorie.

To samo na wykresie.

I porównanie w poszczególnych latach.

Wykres z sześciu lat jest już coraz mniej czytelny, ale podstawowe trendy chyba widzimy.

Dodatkowe uwagi

Jak widać w zestawieniu – od kilku lat w większości kategorii jest już bardzo dobrze. Sensacja, fantastyka, literatura piękna, literatura faktu, powieść obyczajowa i historyczna – tu mamy prawie 100%.

Najgorzej jest z dwoma kategoriami: literatura dziecięca i młodzieżowa oraz… horror.

Jak wypadły wydawnictwa?

• Wydawnictwa dziecięce i młodzieżowe takie jak Iuvi, Dwukropek, Debit, Akapit Press od lat konsekwentnie ignorują e-booki.
• Wśród „dorosłych” publikacji mamy dwa wydawnictwa, które nigdy nie zawodzą: jak widzę nazwy Vesper i Papierowy Księżyc, to można być pewnym że e-booka nie będzie.
• Vesper jest tu odpowiedzialny za tak słabe e-bookowe pokrycie kategorii „horror”. Swoją drogą, mało mamy w Polsce chyba horrorów, skoro połowę nominacji zgarnia jeden wydawca.
• Ciekawym przypadkiem jest Znak Emoticon – wydawca, który ma większość e-booków „dorosłych” i który w ramach grupy kapitałowej prowadzi księgarnię Woblink przy książkach „dziecięcych” jakoś o e-bookach zapomina.
• Kilka wydawców znanych z e-booków ma pojedyncze wpadki, np. Albatros (biografia Audrey Hepburn), Zielona Sowa („Spalona”), albo Mag (cykl „Luna” Iana McDonalda) – zgaduję że tutaj chodzi o kwestie licencyjne.
• Jeden z tytułów może zniknąć niedługo, bo Gmork, wydawca powieści Deus Ex Machina. Człowiek, który zniknął zapowiedział wycofanie z rynku. Zresztą już teraz mają go tylko dwie księgarnie.

I jeszcze uwaga na temat kategorii. Podział w plebiscycie jest od lat krytykowany. I tak na przykład spośród 12 kategorii tylko 2 dotyczą „non-fiction” – a przecież tutaj co roku mamy mnóstwo bardzo dobrych premier. Z kolei aż 3 kategorie to fantastyka.

Z drugiej strony organizatorów konkursu rozumiem, bo jeśli dołożymy kolejne np. dla reportaży, książek historycznych albo literatury biznesowej, nie bardzo jest co usuwać, dlatego byłoby coraz więcej nominacji.

Gdy bestseller nie łapie się na nominację

Na stronie plebiscytu znajdziemy jeszcze jedną kategorię „bestsellery”.

1. Jadłonomia po polsku – Marta Dymek
2. Pucio mówi dobranoc – Marta Galewska-Kustra
3. Pucio mówi dzień dobry – Marta Galewska-Kustra
4. Położna z Auschwitz – Magda Knedler
5. Powrót z Bambuko – Katarzyna Nosowska

Ta ostatnia kategoria nie podlega głosowaniu – są to roczne bestsellery z Allegro.

I dwa zaskoczenia: trzech tytułów nie ma ani w wersji elektronicznej, ani w nominacjach Lubimyczytac.pl.

To pokazuje, jak wiele nienakładających się obszarów i „banieczek” ma polski rynek. Podejrzewam, że te trzy pierwsze tytuły (książka kucharska i dwie edukacyjne) nie pasowały po prostu do żadnej z kategorii, dlatego nie zostały uwzględnione. Ale mogę się mylić.

Kolejne pytania pojawiają się, gdy na stronach Rynku Książki popatrzymy na zestawienie najlepiej sprzedających się książek według badania BookScan firmy Nielsen. To wprawdzie tylko wycinek rynku, ale widzimy tu różne tegoroczne tytuły, które sprzedają się świetnie, ale nominacji nie dostały – np. Cham niezbuntowany Rafała Ziemkiewicza, albo Czuły Narrator Olgi Tokarczuk. Kryteria nominacji to przede wszystkim popularność w serwisie, ale również liczba nagród czy publikacji na temat książki, no i wartość literacka według redakcji. Nie wiem czym podpadli Ziemkiewicz i Tokarczuk, ale ich nie ma. :-)

Warto mieć to na uwadze, że choć powyższa lista 240 książek może przytłaczać, to i tak… może pomijać niektóre ważne pozycje.

Podsumowanie

Ubiegły rok dzięki pandemii był wyjątkowym dla rynku książki. Ograniczony dostęp do księgarń i bibliotek, wiele osób zamkniętych w domu na kwarantannie lub zmuszonych do pracy zdalnej – to wszystko mogło zachęcać do skorzystania z e-booków.

Czy widać to w statystykach wersji elektronicznych z nominacji do Książki Roku 2020? Właściwie nie. Łączny wynik, czyli 89,2% jest niemal identyczny jak rok temu. 

I  nie zmieniło się to, jak wydawane są wersje elektroniczne. Te kategorie, które miały e-booki – wciąż je mają. Te, gdzie o e-booki było czasami trudno, za bardzo się nie zmieniły. Wydawnictwa też nie zaskakują. Mimo niższego VAT na e-booki i większej opłacalności tej formy publikacji nadal są epigoni, którzy nie zauważyli, że mamy już lata dwudzieste nowego stulecia, a czytniki są z nami od ponad dekady. Nie poprzestaję w nadziei, że w końcu to zauważą.

Przypomnę jeszcze, że plebiscyt trwa przez cały luty. W ubiegłym roku oddano ponad 250 tysięcy głosów i pewnie rekord zostanie pobity. Wyniki zostaną ogłoszone 8 marca.

Nagroda jest o tyle prestiżowa, że na Facebooku migają mi co chwilę ogłoszenia autorów i wydawców z zachętą do głosowania. No tak, bo to jest też konkurs popularności danego autora, chyba niewiele będzie osób, które czytały więcej niż połowę nominacji z danej kategorii. Sądzę jednak, że sama obecność w nominacjach pozwoli zwrócić uwagę na jakiś tytuł i odkryć coś ciekawego z tematu, który nas interesuje.

Ciekaw jestem, co sądzicie o dostępności książek elektronicznych. Czy w 2020 większość swoich lektur mogliście przeczytać w postaci e-booka? Czy jednak ze zgrzytem zębów (albo z premedytacją) kupowaliście papier?